Aktif Paratoner Nedir?

Radyoaktif prensipte görev almakta olan paratonerlere alternatif olarak yapılmış çalışmaların sonucunda ortaya çıkan aktif paratoner, radyoaktif paratonerin yasaklanması ile beraber kullanılmıştır. Aktif paratoner dünya çapında yaygın bir şekilde kullanılan türler arasında yer almakta ve içerisinde koruma yarı çapını bulunduran bir sisteme sahip olarak güvenilir kullanım sağlamaktadır. Seviye hesabı ile koruma yarı çapı, T değerine bağlıdır. Yıldırımdan korunmanın yolları arasında yer alan aktif paratoner ;

Piezoelektrik paratoner
Elektrostatik paratoner olarak kullanılabilir.

Piezoelektrik Paratoner

Doğada mevcut olan madenlerden üretilen piezoelektrik paratoner, kristal ile beraber çalışır. Aktif paratoner nedir sorusunun cevabını bünyesinde bulundurduğu doğal materyaller ile veren bu çalışma prensibi, basınca maruz kalındığı takdirde yüksek gerilim üretir. Rüzgar etkisi ile beraber materyallerin basınca maruz kalması, gerilim darbelerinin meydana gelmesine neden olur. Bu darbelerin aktif paratoner üzerinde arkları meydana getirmesi, hava iyonzasyonuna uğranmasına yol açar. Bu durumda da yıldırımlar paratoner üzerinden toprağa akarak, korunma işlemini sağlamış olur. Piezoelektrik paratoner kullanımı, dünya genelinde yaygındır.

Piezoelektrik Paratoner Özellikleri

Piezoelektrik paratoner kullanımı ile beraber bu çalışma prensibinin özelliklerinden yararlanabilmek mümkün olur. Bu özellikler şöyle sıralanabilir;

Piezoelektrik paratoner sistemleri yıldırımlardan etkilenmedikleri gibi, bakım çalışmalarına da ihtiyaç duymazlar.
Yıldırımın pozitif yönlü ya da negatif yönlü boşalmalarına karşı korunma sistemine sahiptir.
Testleri esnasında montajlı ya da montajsız uygulama mevcuttur.
Özelliği açısından elektrik ya da yağmur boşalmalarından etkilenme durumu söz konusu değildir.
Piezoelektrik paratoner sisteminin tasarımı, Atom Enerjisi Kurumu tarafından yapılmıştır.
25 senelik bir süreci baz alarak paslanmama teminatı bulunur.

Elektrostatik Aktif Paratoner

Etkili bir koruma alanını meydana getiren ve koruma sağlayan bu paratoner sistemi, şekilleri ve türleri bakımından değişkenlik gösterir. Bu paratoner sisteminin çalışma prensibi; o anki havada mevcut olan yüklere göre elektrik alan şiddetinin arttırılmasına dayalıdır. Elektrostatik aktif paratoner nedir sorusuna cevaben, alana göre koruma sağlama yapan bir sistem tanımı yapılabilir. Negatif ve pozitif yıldırım çeşitlerine karşı koruma sağlanması durumu bu sistemde de söz konusu olup, yıldırımın yeryüzü ile birleşmesinden önce yakalanması ile koruma sağlanır. Ülkelerin ISO standartları doğrultusunda 25 senelik bir çalışma süresine sahiptir.

Aktif Paratoner Malzemeleri

Paratoner firmalarının bu sistemi üretirken kullanmakta oldukları malzemeler; aktif paratoner yakalama ucu, sivriltilmiş iyon jeneratörü, bronz alaşım, ark noktası arasındaki emniyeti açık bir şekilde meydana getirebilecek olan maddeler şeklindedir. Aktif paratoner, atmosferik korozyana karşı dayanıklı olan ve paslanmaz malzemelerden üretilen yakalama başlığını da bünyesinde barındırırlar. Yakalama başlığının estetik görüntüsünü elde edebilmesi açısından krom ile kaplanmış olması paratonerin kullanım ömrünü de uzatır. İyon jeneratörü ile birlikte uyumlu bir şekilde çalışan küre şeklindeki bir metal koruyucu aktif paratonerlerin içerisinde yer alır.

Aktif Paratoner Çalışma Prensibi

Aktif paratoner, uzun ömürlü bir kullanım sağlanması açısından doğadaki maddelerden üretilmiş bir sistemi bünyesinde barındırır. Krom maddesi ile kaplanmış olan küre koruyucusunun çevresinde, yıldırımlı havalarda devreye giren ve atmosferik alan ile etkileşen bir disk bulunur. Küre şeklindeki bu koruyucunun içerisinde yer alan bu disk, darbe etkisine karşı oldukça güçlüdür ve su geçirmezlik özelliğine de sahiptir.

Başlığın küreye benzeyen yapısı sayesinde, en şiddetli yıldırımların bile kolaylıkla sömürülebildiği görülür. Topraklama işlemi sayesinde iletken bir yapı oluşturan aktif paratoner, bağlantı noktasına taşınmasına yardımcı olur. Tasarımları, kapasiteleri ve çeşitleri bakımından piyasa içerisinde pek çok aktif paratoner ürününe erişim sağlayabilmek mümkündür.

Bir önceki yazımız olan Solar Sistemlerde Yıldırımdan Korunma başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.