Trafo Sarımı

Trafo Sarımı

Trafolar, elektrik enerjisinin olduğu her yerde kullanılan gerilim dönüştürücü cihazlardır. Bu yüzden olmazsa olmaz bir araç olarak adlandırmak yanlış olmaz. Trafolar, bakır iletken tel içerisinden geçen elektrik akımının oluşturduğu manyetik  akının kullanılması prensibiyle çalışırlar. Elektrik cihazlarından alınan maksimum güce verimlilik adı verilmektedir. Verimliliği etkileyen birçok etmen vardır. Özellikle elektrik motoru gibi hareketli parçaları bulunan elektrik cihazlarında verimlilik düşüktür.

Trafoların hareketli bir parçaları olmadığı için sürtünme kaybı gibi bir verimlilik düşümü olmaz. Trafolar, elektrikle çalışan ve verimliliği en yüksek olan elektrik aracıdır. %99 gibi bir verimlilik ile çalışan bu cihazların trafo sarımı işlemi de çok fazla dikkat isteyen zorlu bir iştir. Sarım öncesi yapılması gereken çok fazla hesaplama işlemi bulunur. Hesaplama işlemleri sayesinde sarımda kullanılacak iletkenlerin çapları, spir sayılarının belirlenmesi. Nüvenin kesitlerinin belirlenmesi, kaç adet nüve kullanılacağının belirlenmesi gibi etmenler netleştirilir.

Trafo Sarımında iletkenlerin Kesitlerinin Belirlenmesi

Trafo giriş ve çıkış sargıları olarak adlandırılan ve arasında hiçbir elektrik bağlantısı bulunmayan sargıların üst üste sarılmasından oluşan bir elektrik cihazıdır. Elektriğin girdiği sargıya ”Primer sargı”, çıktığı sargıya ise ”sekonder sargı” adı verilir. Bu sargılar aralarında elektrikli bir bağlantı olmadan üst üste sarılırlar. Makara adı verilen bir düzeneğin üzerine ilk önce primer sargı daha sonra da üzerine sekonder sargı sarılmaktadır.

İletken tellerin dış bölümü emaye adı verilen özel bir yalıtkanla kaplandığı için bu tellerin üst üste sarılması hiçbir soruna yol açmaz. Trafo sarımı öncesinde sarılacak iletkenlerin iletken çapları ve spir yani sarım sayıları hesaplanmalıdır. Bu hesaplamalar trafonun özellikleri göz önünde bulundurularak yapılır. Sarım işlemi bitiminde sargılar sac nüve üzerine takılır.

Sac Nüve Nedir Ne İşe Yarar?

Sac nüve, trafonun iskeletini oluşturan ve ince sac plakaların üst üste preslenmesi ile elde edilen düzenektir. Trafonun primer sargı iletkenleri içinden geçen elektrik enerjisinin oluşturduğu manyetik akı bu sac nüve üzerinden dolaşarak sekonder sargı iletkenlerine ulaşır. Sekonder sargıya ulaşan manyetik akı sargı üzerinde bir elektrik enerjisi oluşmasına sebep olur. Trafo sarımı başlamadan önce bu nüvenin kalınlığı ve yüksekliği ayrıca hesaplanmaktadır.

Düzgün hesaplama yapılmaz ise eğer trafodan beklenen verimin alınması imkansız olur. Nüveler üçayaktan oluşur kare ya da dikdörtgen biçimde imal edilirler. Sargıların oturtulduğu alanda kalan boşluğa ise pencere adı verilir. Nüve hesabı yaparken pencere yüksekliği de ayrıca hesaplanmalıdır. Bu işlem sarım için büyük önem arz etmektedir.

Nüvenin Pencere Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Nüve penceresi makaraya sarılan trafo sargısının oturtulduğu alandır. Bu alanın yüksekliği ve genişliği trafo sargısının kalınlığı ve yüksekliği göz önünde bulundurularak belirlenir. Zira sargılar arasında yalıtım içim olası kaçakları önlemek amacıyla yalıtkan malzeme olarak presbant ya da bakalitten plastik malzemeler kullanılır. Bu da sargının kalınlığını artırmaktadır. Pencere yeterince geniş olmazsa eğer çalışma esnasında ısınan iletkenlerin soğuyabilmesi için gereken hava sirkülasyonu oluşamaz. Bu trafonun verimliliğini düşürür.

Trafo Satın Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?

Trafo satın alırken, cihazın kullanım amacına ve kullanım yerine göre tasarlanıp tasarlanmadığı iyi tespit edilmelidir. Giriş çıkış gerilim ve akımları bilinmelidir. Büyük çaplı işlerde ise trafolar genelde sıfırdan üretilmektedir. Üretici firmaya kullanım amacını ve yerini belirttikten sonra firmalar kullanıcıya üretim maliyetleri ile bir teklif sunarlar. Kullanım alanı ve trafonun cinsi maliyetleri etkileyen en önemli unsurdur.

İkinci El Trafo Almak Mantıklı Bir Seçim midir?

Trafo kullanımının gerekliliği olan projelerde maliyet hesabı yapmak ciddi bir kaynak israfını önler. İyi bir fizibilite ile birçok kalemde düşük maliyetle yüksek verim elde etmek mümkündür. İkinci el trafo almak ihtiyaç duyulması halinde maliyetin düşürülmesine katkı sağlar. Trafolar hareketli parçaları olmayan yüksek verimlilikle çalışan cihazlar olduğu için çalışma ömürleri uzundur. Bundan dolayı ihtiyaç halinde ikinci el bir trafo satın almak kullanıcı için hiçbir sorun teşkil etmez.

Bir önceki yazımız olan Topraklama Raporu Örneği başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.