Paratoner Ölçümü Nasıl Yapılır?
Paratoner Ölçümü Nasıl Yapılır?
Yıldırım olayı, bulut ve toprak arasında bulunan elektrik yüklerinin hızla ve karşılıklı olarak yer değiştirmesidir. Paratoner ise, başta evler olmak üzere tüm binaları yıldırımdan koruyan, yıldırımın doğrudan toprağa iletilmesine yarayan cihazın adıdır.
Paratoner Ne İşe Yarar?
Paratoner ne işe yarar sorusuna cevap bulmak için öncelikle paratonerin nasıl çalıştığını incelemek gerekiyor. Paratonerin görevi, yıldırım düştüğünde elektriğin toprağa iletilmesini sağlamak değildir. Paratoner, aslında yıldırım düşmeden önce engelleme vazifesi görür. Paratoner ne işe yarar sorusunun cevabı işte tam burada yer alıyor. Elektriğin genel yapısı sivri uçlu cisimlere daha çok yoğunlaşmaya meyillidir. Bundan dolayı, elektrik paratonerin sivri uç kısmında yoğunlaşır.
Kanunen, Paratoner Ölçüm ve Bakımı Zorunludur
Paratoner ölçümü ve bakımı kanuni bir zorunluluk olarak her yıl bir defaya mahsus olmak üzere yapılmalıdır. Kanunen, bu ölçümleri yapmaya yetkili olan kuruluşlar tarafından, lisansı alınmış paratonerler periyodik olarak kontrol edilmesi ve kanunlar çerçevesinde ihtiyaç duyulan ölçüm ve bakımlarının mutlaka yapılması gerekir. Paratoner ölçümü ile ilgili faaliyetleri yürüten bir kuruluşun, mutlaka bu ölçümler konusunda yetkili olması ve resmi olarak paratoner bakımı ile ilgili gerekli çalışanlara sahip olması gerekir.
Paratoner ölçüm ve bakım belgesi bulunmadığı halde, bu işlemleri yapan kurumun yapmış olduğu bakım kanunen geçersiz kabul edilir. Paratoner ölçüm ve bakımı, paratonerin takılı bulunduğu bina veya tesiste periyodik olarak yetkili firmalar tarafından yapılması gereken önemli bir faaliyettir. Diğer yandan, paratoner bakımlarının çok büyük maliyeti olmamasına rağmen, büyük riskleri önlemeye yardımcı olur.
Paratoner Yalnız Başına Yıldırımdan Korunmak İçin Yeterli mi?
Paratoner, önemli bir koruyucu olmasına rağmen yalnız başına asla yıldırımdan korumak için yeterli olamaz. Paratonerin mutlaka parafudr adı verilen iç yıldırımlık sistemleriyle birlikte de kullanılması gerekir.
Paratoner Ölçümü Yapılırken Binadaki Topraklamanın Önemi
Paratoner ölçümü, genel olarak topraklama tesisatı ölçümüne benzer bir şekilde yapılır. Paratoner kurulmuş olan bir binada yeterli görev yapan temel elektrik topraklaması varsa, paratoner topraklaması için eş potansiyel bara yapılıp binanın elektrik tesisatına bağlanması en doğru olan uygulamadır. Bu şekilde temel bir topraklama yoksa veya kurulumu düzgün değilse, mutlaka bir harici toprak hattı kurulması gerekir.
Paratoner Ölçümü Nasıl Yapılır?
Paratoner ölçümü yapılırken, binanın dışında bir bölümde mümkünse sert bir toprak zeminin yaklaşık 20-45 cm altına, topraklama levhaları ile topraklama çubukları yerleştirilir. Paratonerin iniş iletkeni ve paratoner çubukları arasında bağlantı yapılmadan önce, yer seviyesinin üzerinde bulunan test klemensin aracılığı ile direnç megeri kullanılarak paratoner direnci ölçülür.
Paratoner ölçümü sonucunda ideal ölçüm değeri olan 10 Ohm elde edilmelidir. Eğer, elde edilen değer yüksek çıkarsa, ölçümde kullanılan çubuk sayısı artırılmalıdır. Sonrasında ise 10 Ohm değeri elde edilene kadar çubuk eklemesi yapılmalıdır. Paratoner üzerinde yapılan periyodik bakımlar sonucunda da yine aynı değerin alınması şarttır. Diğer yandan, çaresiz kalındığında topraklama tozu adı verilen direnç düşürücü kimyasallar kullanılabilir.
Paratoner Bakımı Nasıl Yapılır?
Paratoner bakımı, paratoner ile ilgili tüm ekipmanların genel olarak kontrol edilmesi ile ilgili faaliyetleri içerir. Paratoner bakımları sonucunda genelde bağlantı ve kaynak noktaları üzerinde problem teslim edilir. Bu kısımlarda korozyon ve yıpranma gibi durumlar oluşabiliyor. Paratoner bakımı yapılırken paratoner direği, başlığı ve diğer bağlantı noktaları ile ilgili sağlamlık kontrolü yapılır. Paratonerin iniş iletkeni ve yakalama ucu arasında bulunan bağlantı çok önemlidir.
Paratoner bağlantısı bulunmadığında veya gevşek olduğunda çok ciddi sorunlara neden olabilir. Bu hususa çok dikkat edilmelidir. Ayrıca, iniş iletkeninin çok doğru bir biçimde toprağa uzanıyor olması gerekir. Toprak içinde yer alan levha ya da çubuklar iletkenliğini muhafaza etmelidir. Paratoner ölçümü yapıldığı zaman, ölçüm sonucu beklenen değerlerde çıkmadığı zaman, öncelikle toprak içinde bulunan çubuklar kontrol edilmelidir. Eğer gerekiyorsa bu çubuklar değiştirilmeli veya mutlaka ek yapılmalıdır.
Bir önceki yazımız olan Solar Sistemlerde Yıldırımdan Korunma başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.