Kompanzasyon Panosu Yapımı

Kompanzasyon, elektrik enerjisinin kullanıldığı sistemlerde, akım ile gerilim arasında oluşabilecek faz farkını ideal açı değerinde tutabilmek, sistemi olumsuz yönde etkileyecek reaktif yük oluşumlarının sıfır seviyesine indirilebilmesi için kullanılan sistemlerdir. Kompanzasyon şeması hazırlanarak yapılacak olan bağlantılar hesaplanır ve bağlantı noktaları belirlenir.

Kompanzasyon sistemlerinde hazırlanan şemaya göre kullanılacak kesitler ince seçilebilmekte, besleme koruma ve kontrol elemanlarının değerleri küçük olabilmektedir. Kampanzasyon pano sayesinde, tesisin besleme kapasitesi yükseltilmiş olur. Bu sayede şebekeden çekilecek reaktif enerji miktarı düşük olacak ve harcanan enerji miktarı azaldığı için enerji maliyetini düşürmüş olacaktır.

Kompanzasyon Neden Yapılmalıdır?

Elektrik enerjisinin kullanılmasında, üretici ve dağıtıcı firmalar, santralden en son kullanıcıya kadar elektrik taşınması sırasında en az kayıp ile işlemin tamamlanması istenmektedir. Tesislerde ve şebeke üzerinde kullanılan bazı ekipmanlar kayıpları artırmaktadır. Endüktif güç, reaktif güç, trafolar, iletim hatları, şalterler gibi bölümlerde gereksiz kayıplar oluşabilmektedir. Oluşabilen kayıpları en aza indirebilmek için kompanzasyon pano kullanılmak zorundadır.

Kompanzasyon Pano Yapılışı

İşletmelerde kullanılan tüm cihazlar, motorlar, trofalar, bobinli sistemler endüksiyon sistemi ile çalışmaktadır. Şebekeden akımın çekilmesiyle birlikte bobinlerde manyetik bir alan oluşmaktadır. Reaktif gücün oluşmasıyla birlikte trafoya fazla yük binecek ve performansı etkileyecektir. Kompanzasyon panosu yapımı sistemin verimli çalışmasını sağlayacak ve verimli çalışmayı oluşturacak etkenleri bir araya toplayacaktır. Kompanzasyon pano kondansatörler ile senkron motorların ve diğer etmenlerin bir araya getirilmesi ile yapılmaktadır.

Dinamik Fazlar

Kompanzasyon panosu yapımı sırasında dinamik faz caydırıcılar etmen madde olarak kullanılmaktadır. Bununla beraber santrallerden yapılan bağlantılarda nakil yapılan yerin sonuna, tüketim merkezlerinde şebeke başlarına senkron motoru diğer adıyla dinamik faz çaydırıcılar bağlanır. Kompanzasyon şeması yapımında bu ayrıntılara yer verilir.

Nasıl Yapılır?

Elektrik sistemlerinin verimli kullanılabilmesi için bilinmesi gereken kompanzasyon panosu nasıl yapılır olmalıdır. İşletmelerde kullanılan çeşitli elektrikli sistemler şebekeden aktif ve reaktif güç çekmektedir. Reaktif güç sayesinde bobinlerde manyetik alan oluşur ve bu güç trafolara yük bindirecektir. Trafoya binen yükün çok olması randumanı olumsuz etkileyecektir. Kompanzasyon sayesinde dengeleme sağlanabilmektedir. Kompanzasyon yapımında, besleme kablosu, kesici malzemeler kullanılmaktadır. Kompanzasyon panosu kurulumlarında ve bakımlarında pahalı ekipmanlar kullanılmamaktadır. Kompanzasyon şemalarında belirtilen kondansatörler diğer reaktif güç üreteçlerine göre daha uzun ömürlü ve daha ucuz malzemelerdir. Kompanzasyon yapılışı, dinamik faz caydırıcı, senkron kompansatör ve statik faz kaydırıcılar şeklinde üç modelde yapılmaktadır.

Statik Faz Kaydırıcılar

Statik faz kaydırıcılar yani kondansatörler, iki iletken levha arasında bulunan yalıtkan malzeme tarafından sağlanan elektrik enerjisini depolayan elemanlardır. Kondansatörler ekonomik malzemeler olduğu için bakım masrafları yoktur ve günümüzde tercih edilmektedir. Kondansatörler sadece reaktif güç üretmektedirler. Yalnızca gerilimin düşürülmesine sağlarlar. Kısa devre akımlarını besleyerek sistemin verimli çalışmasını sağlarlar. Kondansatörlerde kayıplar %0,5 altında olurken, senkron kondansatörlerde bu en kötü %2 olur. Küçük güç oluşumlarının meydana geldiği tesisatlar da senkron kompansatörlere göre kondansatörler daha ekonomik olmaktadır.

Kompanzasyon Olmazsa Ne Olur?

Kompanzasyon panosu verimi artırmak amacıyla kullanılmaktadır. Kompanzasyon olmadığı durumlarda, reaktif güçler kompanze edilemeyecek ve şebeke üzerinde güç kayıpları oluşacaktır. Gerilim düşüşü olduğunda, taşınan elektrik enerji gücü sınırlandırılmış olacak ve taşıma kapasitesinin düşmesine neden olacaktır. Hem üretim, hem dağıtım sistemlerinde kapasite düşmesine neden olacaktır. Bu tür sorunlar ile karşılaşılmaması için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, kompanzasyon ponusu kurulmasını ve kompanze edilmiş elektrik tüketimini zorunlu tutmaktadır. Denetimler yapılarak kompanzasyon panosu bulunmayan sistemlere cezai işlemler uygulanmaktadır. Yıl içerisinde sistemlerde oluşabilecek arıza sayısı birden fazla olduğunda tesislere reaktif güç bedeli cezası uygulanacaktır.

Bir önceki yazımız olan Reaktif Güç Nedir başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.