12 Volt Trafo
12 Volt Trafo
Bu yazımızda trafo nedir ve 12 volt trafo kavramlarını anlatacağız. Basitçe anlatmak gerekirse; transformatörler ya da bilinen adıyla trafolar alternatif akım kullanan sistemlerde gerilimin seviyesini arttıran ya da azaltan fakat bu işlemi yaparken de frekans değerlerini tamamen koruyan bir elektrik makinesidir denebilir.
Trafo Nedir?
Trafolar genel olarak gerilimi arttıran ve azaltan elektrik makineleridir. Bunun dışında kullanım alanına ve yerine göre amacı değişmektedir. Örneğin ölçü trafoları gerilimi yükseltmek ya da alçaltmak için değil ölçüm yapabilmek için tasarlanmıştır. Trafolar genel ifade olarak büyük yapılar gibi düşünülse de 12 volt trafo gibi daha küçük yapılarda da olabilir. Bu tarz trafoların amacı genel şehir hattından gelen 220 volt değerini 12 volt değerine düşürmektir. Led gibi bazı malzemeler 12 volt trafo ile çalıştığı için direkt şehir hattından elektrik almak malzemeye büyük zarar verir, bu yüzden bu trafolar kullanılır.
Trafo Çalışma Prensibi ve Yapısı
Trafolar genel olarak primer ve sekonder adı verilen iki ayrı sargılı plakadan oluşur. Bu plakaların malzemesi silis adı verilen bir alaşımdır. Silis, silisyum ve oksijen karışımından elde edilen çok dayanaklı bir maddedir. Bu iki plaka arasında elektriksel anlamda bir bağlantı yoktur. Bu iki plaka sadece kendi aralarında değil ayrıca nüveden de yalıtılmış durumdadır. Burada kullanılan yalıtım malzemeleri genellikle pres bant, kağıt, plastik, reçine, mika, ağaç takozlar ve pertinaks gibi yalıtıcılardır.
Trafonun primer tarafından alternatif akımlı bir gerilim uygulandığında bu sargıda bir manyetik alan oluşur. Ardından bu manyetik alan sekonder sargı ve nüve üzerinde etkileşime girerek devreyi tamamlamış olur. Tamamlanan devre sonucu primerden verilen gerilim sekonder sargıda indüklenerek bir gerilim oluşturur. Böylece kullanılan trafo türüne göre gerilim alçaltılır ya da yükseltilir.
Trafonun primer tarafına doğru akım kullanan bir gerilim uygularsak yine bir manyetik alan oluşur fakat oluşan bu manyetik alan alternatif akımlı gerilimdeki gibi hareketli değil sabit olur. Bu sabit manyetik alan sekonder tarafında bir gerilim indüklemeye yetmez.
Trafo Çeşitleri
Trafo çeşitleri dört başlık altında incelenebilir;
- Kullanıma amacına göre,
- Faz sayısına göre,
- Nüve tipine göre,
- Soğutma tipine göre
Kullanım Amacına Göre Trafolar
- Düşürücü tip trafolar,
- Yükseltici tip trafolar,
- Ölçü trafoları,
- Yalıtım trafoları,
- Oto trafolar
- Olarak adlandırılır.
Faz Sayısına Göre Trafolar
- Tek fazlı trafolar,
- Çok Fazlı trafolar
- Olarak sınıflandırılır.
Nüve Tipine Göre Trafolar
- Çekirdek tipi trafolar,
- Mantel tipi trafolar,
- Dağıtılmış tip trafolar
- Olarak sınıflandırılırlar.
Soğutma Tipine Göre Trafolar
- Kuru tip trafolar
- Yağlı tip trafolar
- Olarak sınıflandırılırlar.
12 Voltluk trafolar ya da bilinen adıyla 12 voltluk adaptörler kullanım amacına göre düşürücü tip trafolar sınıfında yer alırlar. Bu adaptörler 220 volt olan şehir elektriğini 12 volta düşürerek kullanıma uygun hale getirirler. Ledler gibi 12 volt kullanan malzemeler 220 volt olan şehir hattından bu adaptörler sayesinde kullanılabilir. Buna benzer diğer bir adaptör çeşidi ise telefonları şarj etmek için kullanılan şarj aletleridir. Bu şarj aletleri de 5 volt kullanırlar. Şehir şebeke hattından gelen 220 volt telefonların bataryasına doğrudan bağlanırsa telefon bataryası patlayabilir.
Bu yüzden bataryanın ihtiyacı olan 5 voltu şehir şebeke hattından çekmek için 5 voltluk düşürücü trafolar kullanılır. Bu tarz kullanım amaçlı trafoların örneğini çoğaltmak mümkündür. Şehir şebeke hattından direkt elektrik alınacağı zaman dikkatli olunmalı ve kaç volt gerekiyorsa ona göre bir trafo kullanılmalıdır.
Bir önceki yazımız olan Topraklama Raporu Örneği başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.