Reaktif Ceza: Alternatif akımla beslenen bir sistem, kendi iç özelliklerine bağlı olarak devreden akım çeker. Örneğin; 10 KW lık bir elektrikli ısıtma cihazı, alternatif akımla beslenecek olursa sünizodal olarak yükselen gerilimle birlikte sistemden çekilen akımda artacaktır. Burada yük rezistif olduğu için sistemin çektiği akım gerilimle aynı fazda 

olur. Isıtıcı yerine bir elektrik motor bağlanırsa, gerilimin en yüksek olduğu anda akım en yüksek değerde olmayacak, akım daha yavaş olarak yükselecektir. Yani, devredeki gerilim ile akım aynı fazda olmayacaktır. Sonuçta elektrik saati kullanılan enerjiyi doğru olarak kaydetmeyecektir. Bu sebeple, endüktif (motor) veya kapasitif (flüoresan lamba) yükle şebekeden güç çekiliyorsa, dağıtım şirketi reaktif güç bedeli talep edecektir. Buna reaktif ceza denir.

Elektrik piyasası müşteri hizmetleri yönetmeliğine göre, kurulu gücün 50 kWA ’nın altında olan işletmeler için çektikleri aktif gücün %33 ünü aşan, endüktif reaktif güç kullanımının %20 sini aşan durumda sisteme kapasitif reaktif enerji sağlamaları 50 kWA üzeri kullanıcılarda ise aktif gücün %20 sinin endüktif reaktif güç tüketimi %15 ini aşacak biçimde sisteme kapasitif reaktif enerji çekmeleri halinde, reaktif ceza ödemek zorunda kalırlar. Bu anlamda reaktif güç kullanımında sınırın aşılması durumunda reaktif güç kullanım bedeli ödenir.

Endüktif yüke paralel olarak kondansatör kullanıp faz kayması kompanze edilirse, harcanan enerji kadar saatte yazacaktır. Bu şartlar yerine getirildiğinde reaktif güç bedeli ödemenize gerek kalmayacaktır.

Reaktif Ceza Hesaplama

Eğer reaktif güç kompanzasyonu yapılacak tesisin, sadece 500 kW kurulu gücü olduğunu varsayarsak hesaplama şu şekilde yapılır;

Eşzamanlılık katsayısı 0,60 alınarak, P = 500 kW * 0,60 = 300 kW bulunur.

Güç katsayısı 0,6 den 0,97 ye çıkarılacağından; S1 = P/cosφ1 = 300 Kw/0,7 = 428 kVAQ1 = = 306 kVAR

Aynı şekilde ; S2 = P/cosφ1 = 300 Kw / 0,97 = 309 kVA  Q2 = = 78 kVAR

Q1 ve Q2 bulunduktan sonra, kondansatör hesabını yapabiliriz.

Qc = Q1-Q2 = 306 – 78 = 228 kVAR Kondansatör gerekli

Reaktif Ceza Oranları

  • Konut, villa, mesken abonelerde sözleşme gücüne göre uygun sayaç takılır, bu anlamda reaktif ve kapasitif ceza uygulanmaz.
  • Bağlantı gücü 9 KVA ve  üzerinde olan tesislerde reaktif enerjisi ölçmek için kombi sayaç takılması şarttır. Sayaç takılmadığı halde %90 sonrası için reaktif kullandığı kabul edilerek faturaya ilave edilir.
  • Bağlantı gücü 9 KVA üzerinde olan tesisler için kompanzasyon sistemi zorunludur.
  • Bağlantı gücü 50 KVA altında olan tesisler için endüktüf reaktif ceza sınırı %33,
  • Bağlantı gücü 50 KVA altında olan tesisler için kapasitif reaktif ceza sınırı %20,
  • Bağlantı gücü 50 KVA üzerinde tesisler için endüktüf reaktif ceza sınırı %20,
  • Bağlantı gücü 50 KVA altında olan tesisler için kapasitif reaktif ceza sınırı %15 olarak uygulanır.

Bir önceki yazımız olan Reaktif Ceza İptali başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.