Elektriksel güç görünür güç olarak ifade edilir.Görünür güç aktif ve reaktif bileşenlerden oluşur. Aktif güç işe yarayan kısımdır, bunun yanında aktif güç, gerilim ile akım arasındaki faz farkına bağlı oluşan açının kosinüsü ile gerilim ve akım büyüklüklerinin çarpımıdır. Reaktif güç ise işe yaramayan kısımdır. Manyetik alan oluşturan motor, trafo vb. ile kapasite nitelikli cihazlar reaktif güç kullanır. Reaktif güç, gerilim ile akım arasındaki faz farkına bağlı oluşan açının sinüsü ile gerilim ve akım büyüklüklerinin çarpımıdır.

Güç faktörü güç gerilim ile akım arasındaki faz farkından dolayı oluşan açının kosinüsüdür.

Reaktif Ceza

Alternatif akımla beslenen bir sistem kendi iç özelliklerine bağlı olarak devreden akım çeker.

Örneğin; 10 KW lık bir elektrikli ısıtma cihazı alternatif akımla beslenecek olursa sünizodal olarak

yükselen gerilimle birlikte sistemden çekilen akımda artacaktır. Burada yük rezistif olduğu için

sistemin çektiği akım gerilimle aynı fazda olacaktır. Isıtıcı yerine bir elektrik motor bağlanırsa,

gerilimin en yüksek olduğu anda akım en yüksek değerde olmayacak, akım daha yavaş olarak

yükselecektir. Yani, devredeki gerilim ile akım aynı fazda olmayacaktır. Sonuçta elektrik saati

kullanılan enerjiyi doğru olarak kaydetmeyecektir. Bu sebeple, endüktif (motor) veya kapasitif (flüoresan lamba) yükle şebekeden güç çekiliyorsa, dağıtım şirketi reaktif güç bedeli talep edecektir. Buna reaktif ceza denir. Endüktif yüke paralel olarak kondansatör kullanıp faz kayması kompanze edilirse, harcanan enerji kadar saatte yazacaktır. Bu şartlar yerine getirildiğinde reaktif güç bedeli ödemenize gerek kalmayacaktır.

Reaktif Ceza Hesaplama

Eğer reaktif güç kompanzasyonu yapılacak tesisin, sadece 500 kW kurulu gücü olduğunu varsayarsak hesaplama şu şekilde yapılır; Eşzamanlılık katsayısı 0,60 alınarak, P = 500 kW * 0,60 = 300 kW bulunur.

Güç katsayısı 0,6 den 0,97 ye çıkarılacağından;

S1 = P/cosφ1 = 300 Kw/0,7 = 428 kVA

Q1 = = 306 kVAR

Aynı şekilde ;

S2 = P/cosφ1 = 300 Kw / 0,97 = 309 kVA  Q2 = = 78 kVAR

Q1 ve Q2 bulunduktan sonra, kondansatör hesabını yapabiliriz.

Qc = Q1-Q2 = 306 – 78 = 228 kVAR Kondansatör gerekli

Reaktif Oranları

Bağlantı gücü 9 KVA üzerinde olan tesislerde reaktif enerjisi ölçmek için kombi sayaç takılması şarttır.

Bağlantı gücü 50 KVA üzerinde olan tesisler için kompanzasyon zorunludur.

Bağlantı gücü 50 KVA altında olan tesisler için endüktüf reaktif ceza sınırı %33,

Bağlantı gücü 50 KVA altında olan tesisler için kapasitif reaktif ceza sınırı %20,

Bağlantı gücü 50 KVA üzerinde tesisler için endüktüf reaktif ceza sınırı %20,

Bağlantı gücü 50 KVA altında olan tesisler için kapasitif reaktif ceza sınırı %15’tir.

 

Bir önceki yazımız olan Reaktif Ceza Sınırı başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.