Kompanzasyon Nasıl Yapılır?

Şebekelerde akım ve voltaj fazlarının iyi ayarlanmaması nedeniyle, aktif gücün veriminde farklılık oluşabilir. Faz kayması olarak nitelendirilen ve manyetik alan nedeniyle hem akım sinyalinde hem voltajda ortalama 90 derecelik faz kayması, reaktif güce neden olur. Kompanzasyon nedir konusunda, aktif gücün daha verimli kullanılabilmesi için uygulanan işlemlerden bahsedebiliriz. Bu uygulamalar kondansatörler ile uygulanarak, reaktif güç bedeli ödenmemesi ve enerjinin daha etkin, verimli kullanılabilmesi için gereklidir.

Kompanzasyon Uygulamaları

Reaktif güç kompanzasyonu olarak da tanımlanan bu uygulamalar, harcanan reaktif enerjinin dengelenmesi ve enerjinin sarf olmaması için yapılır. Kondansatörler dışında senkron motor şeklinde de uygulanır. Enerji verimliliği uygulanan tesislere, kompanzasyon denir. Uygulamalarda kullanılan sistemlere ise kompansatör denilir.

Her iki yöntem de uygulanabilir ve fakat kondansatörler, senkron motorlara oranla daha ekonomik oldukları için, genellikle tercih edilmektedirler. Kompanzasyon uygulamaları için bilinmesi gereken iki temel faktör vardır. Bunlar;

Aktif Güç: ”Kullanılabilir Güç” olarak tanımlanan ve elektrik sistemlerinde iş yapan güç olarak bilinen faktördür. P sembolü ile Watt olarak tanımlanan aktif güç, rezistif yüklerde harcanan güçtür.
Reaktif Güç: Kısaca görünür güç olarak tanımlanır. S sembolü ile VA birimiyle temsil edilir. Alternatif akım devrelerinde, etkin değerler oranı olarak nitelendirilir. Kaynak gerilimi ve toplam akım baz alınarak yapılan çarpım oranıdır. Aktif ve reaktif güç etmenlerinin sayısal değerleri ile hesaplanır.

Kompanzasyon Neden Yapılır?

Kompanzasyon nasıl yapılır konusunda öncelikle, sistemin gerekliliğinden bahsetmek gereklidir. Güç kayıplarının önlenmesi, şebeke ve sistemlerin düzenli- dengeli ve verimli şekilde çalışmaları için kompanzasyon işlemi gereklidir.

Faz farkının ideal şekilde ayarlanması, tesis, şebeke ve cihazların zarar görmeden en verimli biçimde çalışmaları için aktif güç yararı adına kullanılmalıdır. Kompanzasyon temel olarak; güç faktörünün düzenlenmesidir. Reaktif güçlerin ”0” değerinde yaklaştırılması dolayısıyla, sistemi, olumsuz etkileyen unsurların kaldırılması olarak uygulanır.

Kompanzasyon Hangi Çeşitlerde Uygulanır?

Kompanzasyon işlemleri 3 farklı yöntemle uygulanır. Müstakil olarak yapılan kompanzasyon uygulamaları;

Tekli Kompanzasyon
Grup Kompanzasyon
Merkezi kompanzasyon şeklinde, yapı ve şebeke özelliklerine göre uygulanır.

Tıpkı ısıtma sistemlerinde olduğu gibi, kompanzasyon işlemlerinde tek tek ya da merkezi olarak uygulama yapılır. Bina ve maliklerin tercihlerine göre grup şeklinde de uygulanmaktadır.

Tekli Kompanzasyon Nasıl Yapılır?

Tek tek ya da tekli kompanzasyon olarak bilinen uygulamada, kondansatör kullanılır. Tüm kondansatörler, direkt olarak yük çıkışlarına bağlantı edilerek uygulanır. Anahtarlama cihazı kullanılarak uygulanır. Her yapı ve şebekede kullanılan kondansatörler, sistemde kullanılan yüklere göre belirlenirler. Yaşam alanlarında en güvenli ve başarılı sistem olarak tercih edilir.

Tekli kompanzasyon sisteminde; kondansatör arızası gibi konularda bahsedilen kısım devre dışı bırakılır. Bu da sistemin avantajlı olmasını ve sorunsuz şekilde, enerji veriminin etkin kullanılmasına olanak sunar. Ekonomik açıdan diğerlerinde oranla yüksek olsa da güvenilir sistemdir. 3 fazlı kondansatörlerde uygulama yapılırken, üçgen bağlama yöntemi kullanılır.

Geleneksel Kompanzasyon Nedir? Nasıl Yapılır?

En çok tercih edilen kompanzasyon sistemi olarak bilinmektedir. Lokal ve merkezi olarak kullanılabilir. Geleneksel kompanzasyon sistemlerinde uygulamalar, 3 farklı şekilde yapılır. Bunlar;

Otomatik Çalışma Sistemi
Manuel Çalışma Sistemi
Sabit Sistem

Kondansatör ile uygulanır ve doğrudan şebekeye bağlanır. Enerji verimliliğinin en ideal seviyede çalışması için doğru şekilde bağlanması, olumlu sonuçlar verir. Fakat harmonik oranların ideal oranlarda olması gereklidir. Geleneksel yöntemde, harmoniklere karşı koruma sistemi bulunmamaktadır. Şayet, harmonik akımı yüksek seviyelerde ise geleneksel kompanzasyon sisteminde arıza oluşabilir. Harmonik rezonans durumu, sigorta atması ya da şalter açması gibi sorunlara neden olabilir.