Topraklama Çubuğu Nedir?
Topraklama Çubuğu Nedir?
Topraklama, kullanılan tüm elektrikli cihazların, metal aksamlarına çeşitli nedenlerle elektrik akımının geçmesi durumunda, bu metal akşamlara bağlanmış olan iletkenler yardımı ile elektrik enerjisinin toprağa aktarılması işlemi
olarak tanımlanmaktadır. Binalarda ve işletmelerde can ve mal güvenliğini sağlamak için topraklama sisteminin mutlaka yapılması gerekmektedir. Topraklama işlemlerinde kullanılan topraklama çubuğu bakır malzemeden yapılmaktadır.
Kaç Çeşit Topraklama Vardır?
Topraklama çeşitleri bina ve tesis durumlarına göre üç çeşit olarak yapılmaktadır. Bunlar, koruma topraklaması, işletme topraklaması ve fonksiyon topraklamasıdır. Tüm topraklama çeşitleri aynı amaç için yapılır ve meydana gelebilecek kaçak elektriğin, yıldırım düşmesi sonucu oluşan yüksek gerilimin insanlara ve eşyalara zarar vermeden toprağa iletilmesini sağlamaktır.
Koruma Topraklaması
Topraklama çeşitleri arasında yer alan koruma topraklaması, elektrik çarpılmalarını önlemek için yapılan topraklamadır. Bazı elektronik cihazlarda izolasyon hatasında kaynaklı olarak elektrik kaçağı meydana gelebilir. Bu durumu önlemek için cihazın metal aksamlarına yalıtkan korumalı iletken tel bağlanır ve bu tel topraklama sistemi ile cihaz arasında köprü görevi görür. Oluşan kaçak elektrik bu kablo ile toprağa iletilir ve zarar vermesi önlenmiş olur. Topraklama sisteminde kullanılacak olan bakır topraklama çubuğu ölçüleri belirlenen standartlarda olmalıdır.
Koruma Topraklamanın Amacı Nedir?
Kaçak elektrik çarpılmaları ve diğer güvenlik risklerine karşı yapılan koruma topraklamasının amaçları olarak şunları sıralayabiliriz.
- Tüm canlıların can güvenliğini sağlamak,
- Kaçak elektrik nedeniyle cihazlarda arıza meydana gelmesini önlemek,
- Tesislerde kaçak elektrik durumlarında elektrik akımı kesicilerinin açılmasını sağlamaktadır.
Koruma topraklaması binaların prizlerine, elektrikli motorların saç bölümlerine, motorların metal aksamlarına, transformatörlerin sekonder sargı bölümlerine yapılmaktadır. Bu bölümlere yapılan topraklama iletkeni bağlantılarının bir ucu mutlaka topraklama sistemine bağlanmalıdır.
Topraklama Ekipmanları
En önemli topraklama ekipmanı topraklama çubuğu ve bağlantı kablolarıdır. Topraklama çubuğunun bakır malzemeden yapılmış olması ve çapının 12.4 mm ile 40 mm arasında bir ölçüye sahip olması gerekir. Toprak içerisine gömüleceği için topraklama çubuğu uzunluğu 1 m ile 1.5 m uzunluğu sahip olması gerekmektedir. Bu çubuklar toprağa çakılarak kullanılacağı yere yerleştirilir. Üst bölümlerine ise binadan gelen topraklama iletkenleri tam temas edecek şekilde bağlanmalıdır. Dikkat edilmesi gereken husus, çubuğun derine çakılması ve çubuğun tamamen toprak altında kalmasıdır. Topraklama direnci ölçümüne göre kullanılacak çubuk sayısı artırılabilir.
Topraklama Direnç Değerleri
Doğru topraklama yapabilmek için toprak direnç değerinin 10 ohm altında olmasına dikkat edilmelidir. Her toprak yapısının direnç değeri farklıdır. Topraklama yapılırken doğru ölçümler yapılması koruma önlemini artıracaktır. Toprak cinslerine göre toprak direnç değerleri genellikle, bataklık bölgelerde 30 ohm olarak, taşlı toprak zeminlerde 3000 ohm, kum toprakta 2500 ohm, killi toprakta 100 ohm olarak ölçülebilmektedir. Bina çevresinde en uygun toprak alanı tespit edilmeli ve topraklama levhaları o alana yerleştirilmelidir.
İşletme Topraklaması
İşletmelerin bulunduğu yerlerde genellikle yüksek gerilim hatları kullanılmaktadır. Şebeke hatlarında oluşabilecek aşırı gerilimlere karşı önlem olarak yapılan topraklama çeşidi işletme topraklamasıdır. İşletme topraklaması işletmede istenilen akım değerine göre yapılmaktadır. İşletme topraklamasının yapılacağı alanda yapılan toprak direnci ölçüm değerinin 2 ohm ve altında olması gerekir. Toprak direnci düşük oldukça koruma özelliği daha yüksek olacaktır.
Diğer bir topraklama çeşidi ise fonksiyon topraklamasıdır. Bu topraklama sistemi yıldırım düşme olaylarına karşı yapılmaktadır. Yıldırım düşme olaylarında çok yüksek gerilimde deşarj sağlandığı için toprak direncinin 10 ohm ve altında olması istenir. Tüm topraklama sistemleri için iletken tel çaplarının ihtiyaç durumuna göre belirlenmesi gerekir.
Bir önceki yazımız olan Solar Sistemlerde Yıldırımdan Korunma başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.